Ik blijf moe na corona (2024)

• Als u erg moe blijft na corona kan dat veel invloed hebben op uw leven.
• U heeft bijvoorbeeld geen energie voor de dingen die u elke dag doet.
• Bij de meeste mensen gaat het moe zijn weer over.
• Zorg voor een goed evenwicht tussen dingen doen en rust nemen.
• Eet gezond en slaap genoeg.
• Beweeg elke dag, maar bouw het rustig op.
• Blijft u erg lang moe? Bespreek dan met uw huisarts welke hulp u kunt krijgen.

Na corona kunt u klachten blijven houden. Dit zijn de klachten die het meest voorkomen:

• moe zijn
• benauwd zijn of moeilijk ademen
• minder goed ruiken of proeven
• niet fit voelen of problemen met bewegen
• problemen met denken, uw aandacht ergens bijhouden of dingen onthouden

U kunt 1 van deze klachten hebben. Of meer klachten tegelijk. U kunt ook andere klachten na corona hebben.

Mensen noemen klachten die lang blijven na corona ook wel:

• post-covid-19-syndroom
• long-covid (dit is Engels: 'long' betekent 'lang')

Veel mensen zijn na corona nog een tijd moe. Om beter te worden gebruikt uw lichaam veel energie. Door corona heeft u misschien ook veel emoties gehad. Daarmee omgaan kost ook energie.
Wat precies de oorzaak is van moe blijven na corona, is onbekend. Wel is bekend dat mensen ook na ziek zijn door andere virussen dan corona nog lang moe kunnen blijven.

Iedereen kan klachten krijgen en lang houden na corona. Waarschijnlijk is de kans om lang klachten te houden groter als u erg ziek was door corona. En als u meteen veel klachten had toen u corona kreeg. Maar ook mensen die niet erg ziek waren kunnen lang klachten houden.

Ook al weten we niet goed waardoor uw klachten na corona komen, u kunt er wel veel last van hebben.

Moe zijn voelt voor iedereen anders. U merkt misschien 1 of meer van deze dingen:

• U voelt zich moe of uitgeput.
• U kunt al moe opstaan, maar u kunt ook pas later op de dag moe worden.
• U kunt opeens heel moe zijn.
• U blijft moe, ook na rusten of slapen.
• U heeft geen energie voor de dingen die u elke dag doet. Bijvoorbeeld douchen, boodschappen doen, eten koken of schoonmaken. U kunt ook extra moe worden van deze dingen.
• U heeft geen energie voor uw gezin of vrienden. U wordt te moe van praten, samen zijn of leuke dingen doen.
• U kunt uw werk, school of studie niet doen zoals u dat voor corona deed.
• U kunt minder goed denken of uw aandacht ergens bijhouden.
• Bewegen of sporten lukt niet zoals voordat u corona kreeg.
• U kunt minder goed tegen prikkels, zoals licht en geluid.

De klachten zijn niet bij iedereen hetzelfde en wisselen vaak. U kunt er de ene dag veel last van hebben en een andere dag minder.

U kunt ook andere klachten hebben na corona. Bijvoorbeeld:

• benauwd zijn of moeilijk ademen
• niet fit zijn
• minder goed denken of onthouden
• minder ruiken of proeven
• bang of somber zijn

Probeer een evenwicht te vinden tussen dingen doen en rust nemen. Zo zorgt u dat het moe zijn niet erger wordt. Gebruik de energie die u heeft voor de dingen die u echt wilt of moet doen. Dat kan best lastig zijn. Deze tips kunnen dan helpen:

• Wilt u iets gaan doen? Bedenk dan vooraf of het echt moet. Is het echt nodig en belangrijk? Durf nee te zeggen tegen uzelf of tegen iemand anders.
• Kies de dingen die belangrijk zijn voor u. Denk daarbij niet alleen maar aan wat moet. Kies ook dingen die u leuk vindt en die u zelf graag wilt doen.
• Bedenk of iets echt nú moet. Kan het misschien ook later? Op een beter moment voor u.
• Doe op een goede dag niet meer dan op een slechte dag.
• Durf mensen om u heen om hulp te vragen. Vertel uw familie, vrienden en misschien ook uw collega’s dat u erg moe bent door corona. Leg uit hoe u zich voelt. Mensen kunnen er dan rekening mee houden en dingen voor u doen.
• Maak een dag-planning en week-planning:
  • Verdeel uw activiteiten over de dag en over de week.
  • Plan niet te veel dingen op 1 dag.
  • Plan dingen die moeten en die u energie kosten. Maar plan ook leuke dingen die u energie geven.
  • Plan ook momenten van rust in. Denk goed na over waar u echt van uitrust. Na corona is dit niet altijd hetzelfde als voor corona.
• Beweeg elke dag. Kies wat bij u past. Maak bijvoorbeeld elke dag een korte wandeling. Maar ook yoga doen, fietsen, in de tuin werken of klusjes doen is goed. Bewegen helpt uw lichaam om weer beter te worden. En het geeft u vaak ook een goed gevoel. Zorg dat u niet lang moe blijft nadat u iets gedaan heeft. Blijft u lang moe? Doe dan de volgende keer iets wat minder zwaar is of doe het minder lang.
• Wissel activiteiten die voor u zwaar en licht zijn steeds af.
• Doe geen zware dingen na elkaar, maar plan steeds rust of een lichte activiteit ertussen. Deze dingen kunnen zwaar zijn:
  • activiteiten die veel energie vragen van uw lichaam
  • activiteiten die veel energie vragen van uw hoofd
  • dingen waarover u veel of lang moet nadenken
  • dingen waar u uw aandacht bij moet houden

Als u te veel zware activiteiten in 1 keer doet, kunt u daarna weer een tijd meer moe zijn.

• Maak dingen minder zwaar voor uzelf.
  Ga bijvoorbeeld zitten als u kookt. Of maak een deel van uw eten ’s ochtends al en maak het ’s avonds af. Verdeel uw werk over de dag. Laat uw boodschappen bezorgen als dat kan. En leg dingen die u vaak gebruikt ergens neer waar u er makkelijk bij kunt.
• Wilt u weer fitter worden? Begin dan heel langzaam en rustig. Ga steeds iets meer bewegen als dat lukt. Beweeg liever vaker en korter dan heel lang in 1 keer. Als u iets meer gaat doen, probeer dan eerst een paar dagen of dat goed gaat. Doe pas daarna weer iets meer.
• Probeer te accepteren dat het een tijd kan duren voor u weer meer energie heeft. Hoe moeilijk dat ook is.

Dit kan ook helpen als u moe blijft:

• Zorg dat u goed slaapt: 
  • Ga op een vaste tijd naar bed en sta op een vaste tijd op.
  • Neem 's avonds geen koffie of een andere drank met cafeïne erin. Rook ook niet. En drink ’s avonds geen alcohol.
  • Zorg voor ontspanning voor u gaat slapen, zoals een korte wandeling, een warm bad, ontspannings-oefeningen of muziek luisteren.
  • Probeer ‘s avonds uw mobiele telefoon, tablet of laptop niet meer te gebruiken.
  • Kijk voor meer adviezen bij Beter slapen.
  • Blijft u toch slecht slapen? Probeer dit dan te accepteren, hoe moeilijk het ook is. Kijk niet steeds op de klok. Uw lichaam rust ook uit van liggen in bed.
• Eet gezond, met genoeg calorieën en eiwitten.
• Neem overdag tijd om te ontspannen. Bijvoorbeeld door te luisteren naar muziek, een douche te nemen, te lezen of te wandelen. Mindfulness, yoga of ontspannings-oefeningen kunnen ook helpen.

Er zijn geen medicijnen die u minder moe maken na corona.

Vitaminepillen slikken helpt niet om minder moe te worden.

Worden uw klachten niet minder met de adviezen? Dan kunt u een afspraak maken met uw (huis)arts.

Uw (huis)arts stelt u vragen. Bijvoorbeeld:

• Welke klachten had u toen u corona had?
• Hoe voelt het moe zijn bij u?
• Hoe slaapt u?
• Hoe gaat het met de dingen die u elke dag doet?
• Van wie krijgt u hulp?
• Heeft u nog andere klachten?

Als het nodig is, onderzoekt de arts u ook.

Een bloedonderzoek, longfoto of hartfilmpje is meestal niet nodig of zinvol. De uitslagen van deze onderzoeken zijn na corona meestal normaal. Ze laten niet zien waardoor het komt dat u zo moe bent.

Soms is corona niet de oorzaak van uw klachten. Als de (huis)arts denkt dat het moe zijn komt door iets anders, dan kan de arts dit verder (laten) onderzoeken.

Heeft u lang klachten? Dan kan uw (huis)arts u doorsturen voor hulp en steun. U bespreekt samen met uw (huis)arts welke hulp het beste bij u past.

Hulp van een ergotherapeut

• Een ergotherapeut kan u helpen om uw energie weer op te bouwen. En om uw energie beter te verdelen over de dag. Bijvoorbeeld door samen een dag-planning te maken. U kijkt dan samen wat u wel en niet kunt doen op 1 dag.
• Met de therapeut kijkt u ook of u de dingen die u elke dag doet op een andere manier kunt doen. Zodat u er minder moe van wordt. Bijvoorbeeld koken, het huishouden doen, uzelf verzorgen, werken, studeren, fietsen, sporten of hobby’s. De therapeut kan deze dingen ook met u oefenen.

Hulp van een fysiotherapeut of oefentherapeut

• Als u erg moe bent nadat u iets doet, kan een fysiotherapeut of oefentherapeut u helpen om rustig weer te gaan bewegen. En om uw energie daarbij goed te verdelen.
• Door te oefenen kunt u uw lichaam en spieren sterker maken. De therapeut helpt u om dit op een goede manier te doen.
• De therapeut kan u ook helpen om (weer) te gaan sporten en fitter te worden.
• Als u problemen met ademen heeft bij het bewegen, kan de therapeut u helpen met adem-oefeningen.

Hulp van een praktijkondersteuner of psycholoog

• Als u zich steeds maar moe voelt en niet de dingen kunt doen die u wilt, kan dat u somber of bang maken.
• U heeft misschien veel meegemaakt en veel stress gehad door corona. Het is logisch dat dit veel invloed heeft op uw leven.
• U kunt hulp krijgen bij het verwerken. Praat bijvoorbeeld met de praktijkondersteuner in uw huisartsenpraktijk. U kunt uw huisarts hierom vragen.
• Blijft u somber of bang? Dan kan uw huisarts u doorsturen naar een psycholoog voor gesprekken en therapie.

Hulp van een diëtist

• Als u moe bent, is het extra belangrijk om gezond te eten. Gezonde voeding geeft u energie. De diëtist kan u helpen om gezond en genoeg te eten en drinken.
• Misschien zijn uw spieren zwakker geworden. Eiwitten helpen uw spieren weer sterk te worden. Een diëtist kan u helpen genoeg eiwitten binnen te krijgen.
• Misschien bent u afgevallen. Een diëtist kan u dan adviezen geven over wat u kunt eten om (weer) een gezond gewicht te krijgen.

• Van alle mensen met klachten na corona, heeft ongeveer de helft na 3 maanden geen klachten meer. Dit is zo voor alle soorten klachten na corona.
• Bij de meeste mensen die na 3 maanden nog wel klachten hebben, gaan de klachten weg in de maanden erna.
• Weinig mensen houden langer dan 6 maanden klachten.

Hoe dit precies is voor moe zijn, weten we niet.

Door uw klachten heeft u misschien problemen op uw werk. U kunt hierover praten met uw bedrijfsarts of verzekeringsarts.

Soms houdt u lange tijd 2 of meer klachten tegelijk. Als het nodig is, kan uw arts besluiten om u door te sturen. Bijvoorbeeld naar het ziekenhuis waar meer artsen en therapeuten samen naar uw klachten kijken. Zoals een arts speciaal voor ouderen, een longarts, een psycholoog en een revalidatie-arts. Zij bespreken dan samen welke behandeling voor u het beste is.

Bent u al erg lang moe? En wordt uw moeheid niet minder met de adviezen? Dan kunt u een afspraak maken met uw huisarts. Uw huisarts kijkt samen met u welke hulp voor u goed kan zijn.

Maak ook een afspraak bij uw huisarts als u moe bent én u heeft 1 of meer van deze klachten:

• U hoest een lange tijd.
• U heeft geen zin in eten.
• U valt veel af.
• U heeft zwakke spieren.
• U heeft pijn.
• U voelt zich somber of bang.
• U bent suf of in de war.

• Op PostCovidNL vindt u informatie, video’s en persoonlijke verhalen. U kunt er ook in gesprek gaan met andere mensen die lang klachten hebben na corona.
• C-support is voor mensen die 3 maanden of langer klachten hebben na corona. U krijgt daar advies en steun bij uw klachten, uw werk en uw sociale leven.

We hebben deze tekst gemaakt met:

• de richtlijn voor zorgverleners over klachten die lang duren na corona
• de richtlijn voor huisartsen over klachten die lang duren na corona